หน้ากากอนามัย แมสป้องกันฝุ่นและเชื้อโรค อุปกรณ์ป้องกันระบบทางเดินหายใจ: หน้ากาก N95 และเครื่องช่วยหายใจ ด่านสำคัญในการป้องกันภัยทางอากาศ
ขอขอบคุณข้อมูลดี ๆ จากเว็บ https://covid19.dms.go.th/

ในหลายอาชีพโดยเฉพาะงานก่อสร้าง โรงงานอุตสาหกรรม งานทำความสะอาด งานด้านการแพทย์ หรือในสถานการณ์ฉุกเฉินอย่างไฟไหม้และการระบาดของโรคติดเชื้อ อากาศที่ผู้ปฏิบัติงานสูดหายใจเข้าไปอาจปนเปื้อนด้วย ฝุ่นละออง สารเคมี ก๊าซพิษ หรือเชื้อโรค ซึ่งเป็นอันตรายอย่างยิ่งต่อระบบทางเดินหายใจ การใช้อุปกรณ์ป้องกันที่เหมาะสมจึงเป็นมาตรการสำคัญที่ไม่ควรมองข้าม โดยเฉพาะ หน้ากาก N95 และ เครื่องช่วยหายใจ (Respirator)
ความสำคัญของอุปกรณ์ป้องกันระบบทางเดินหายใจ
ระบบทางเดินหายใจของมนุษย์ มีความอ่อนไหวต่ออนุภาคขนาดเล็กและไอระเหยที่ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า การสัมผัสสารปนเปื้อนในอากาศในระยะยาวอาจทำให้เกิดโรคเรื้อรัง เช่น โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง มะเร็งปอด หรือแม้แต่การเสียชีวิตแบบเฉียบพลัน การเลือกใช้อุปกรณ์ป้องกันอย่างถูกประเภทจึงสามารถช่วยชีวิตและสุขภาพของผู้ปฏิบัติงานได้อย่างมีนัยสำคัญ
ประเภทของอุปกรณ์ป้องกันทางเดินหายใจ
1. หน้ากากกรองฝุ่น N95
- เป็นหน้ากากชนิดใช้แล้วทิ้งที่สามารถกรองอนุภาคในอากาศได้อย่างน้อย 95% ของอนุภาคขนาด 0.3 ไมครอน
 - เหมาะสำหรับสถานการณ์ที่มีฝุ่น PM2.5 ควัน สารก่อภูมิแพ้ หรือเชื้อโรคในอากาศ
 - ใช้ในงานก่อสร้าง งานเจียร งานเชื่อม งานไม้ หรือแม้แต่การดูแลผู้ป่วยที่มีโรคติดต่อทางเดินหายใจ เช่น วัณโรค หรือ COVID-19
 - ควรสวมให้แนบสนิทกับใบหน้า และไม่ควรใช้ซ้ำ
 
2. หน้ากากกรองไอระเหยและก๊าซ (Chemical Respirator)
- เป็นหน้ากากชนิดครึ่งหน้า (Half-face) หรือเต็มหน้า (Full-face) ที่สามารถติดตั้ง ตลับกรอง (Cartridge) ตามชนิดของสารที่ต้องการกรอง เช่น ไอกรด สารอินทรีย์ระเหย หรือแอมโมเนีย
 - เหมาะสำหรับงานพ่นสี งานใช้สารเคมี งานล้างทำความสะอาดที่มีการใช้สารกัดกร่อน
 
3. เครื่องช่วยหายใจแบบใช้พลังงาน (Powered Air-Purifying Respirator – PAPR)
- เป็นอุปกรณ์ที่มีพัดลมดูดอากาศผ่านแผ่นกรองก่อนส่งเข้าสู่หน้ากากหรือฮู้ด
 - เหมาะสำหรับงานในพื้นที่อับหรือมีความเข้มข้นของสารพิษสูง และผู้ใช้ต้องการความสบายในการหายใจมากกว่าหน้ากากทั่วไป
 
4. เครื่องช่วยหายใจแบบจ่ายอากาศ (Supplied Air Respirator – SAR)
- ใช้ในพื้นที่ที่มีออกซิเจนต่ำหรืออากาศปนเปื้อนจนไม่สามารถกรองได้
 - อุปกรณ์จะส่งอากาศสะอาดจากแหล่งภายนอกโดยตรงมายังผู้ใช้งาน
 

การเลือกใช้อุปกรณ์ที่เหมาะสม
| ลักษณะอันตราย | อุปกรณ์ที่แนะนำ | 
|---|---|
| ฝุ่นทั่วไป, PM2.5 | หน้ากาก N95 | 
| ไอระเหยเคมี | หน้ากากครึ่งหน้าพร้อมตลับกรองเคมี | 
| พื้นที่อับ, ออกซิเจนต่ำ | เครื่องช่วยหายใจแบบจ่ายอากาศ (SAR) | 
| ความเข้มข้นของสารพิษสูง | เครื่องช่วยหายใจแบบใช้พัดลม (PAPR) | 
ข้อควรระวังในการใช้งาน
- ต้อง ตรวจสอบความพอดี (Fit Test) โดยเฉพาะในกรณีใช้ N95 หรือหน้ากากครึ่งหน้า
 - ห้ามใช้ N95 หรือหน้ากากทั่วไปในพื้นที่ที่มีสารเคมีเข้มข้น หรือมีออกซิเจนต่ำ
 - ควรเปลี่ยนตลับกรองเมื่อครบอายุ หรือมีสัญญาณปนเปื้อน
 - ผู้ใช้งานต้อง อบรมการใช้งานและถอดอย่างถูกวิธี เพื่อหลีกเลี่ยงการปนเปื้อนย้อนกลับ
 - ไม่ควรใช้หน้ากากซ้ำ เว้นแต่เป็นแบบที่สามารถล้างทำความสะอาดหรือเปลี่ยนไส้กรองได้
 
สรุป
อุปกรณ์ป้องกันระบบทางเดินหายใจ เช่น หน้ากาก N95 และ เครื่องช่วยหายใจ เป็นด่านสำคัญในการลดความเสี่ยงจากฝุ่น สารเคมี หรือเชื้อโรคในอากาศ การเลือกใช้อย่างเหมาะสม พร้อมกับการใช้งานที่ถูกวิธี สามารถช่วยรักษาสุขภาพของผู้ปฏิบัติงานและลดโอกาสเกิดโรคจากการทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

